In wat voor een tijd leefden de Roosendaal - voorouders? Een korte
impressie.
Situatie van Enkhuizen in de 16e en 17e eeuw Enkhuizen kende zijn grootste bloeiperiode tussen 1550 en 1600 vanwege de handel met de
Oostzeelanden (haring en kaas versus graan en hout). De eerste tientallen
jaren na de oprichting van de VOC in 1602
leverde dit weinig op en waren vele investeringen nodig. Net toen het een
beetje profijtelijk werd kwamen er drie perioden aan met de pest en braken de
handelsoorlogen met Engeland uit waardoor de zeevaart ernstig bemoeilijkt
werd. De Spanjaarden deden hier tijdens de 80-jarige oorlog nog een
schepje bovenop. Eind 17e eeuw was
Enkhuizen eigenlijk min of meer bankroet op enkele families na die wel
profiteerden van de VOC opbrengsten, zoals Van Loosen, Semeyns, Van
Bleijswijk. Frits Versluijs, dec. 2007 |
Voorouders
in mannelijke lijn: |
Geb. jaar: |
Wat gebeurde er in die tijd in de directe omgeving? |
Wat gebeurde er in die tijd in Nederland? |
1. Pieter Jansz Roosendaal |
*1620 |
In 1605
wordt de ossenmarkt verplaatst van Hoorn naar Enkhuizen. Een belangrijke oorzaak is de oprichting van de VOC en
de daarmee gepaard gaande toename van de wereldhandel. In 1622 is
Enkhuizen de tweede havenstad van de Republiek. Met 21.000 inwoners. (Dit
aantal daalde in 1850 naar 5.000) Van 1636
(tot 1638) heerst de pest met 2640 doden in Enkhuizen. Bron: Frits Versluijs, pg. 234 |
De grootste bloeiperiode van Holland en Zeeland valt in
de 1e helft van de 17e eeuw. In januari 1648
wordt in de stad Munster vrede tussen Nederland en Spanje gesloten, waarmee
een einde kwam aan een 80-jarige
oorlog voor vrijheid, in het bijzonder vrijheid van godsdienst. De onafhankelijkheid van de republiek wordt internationaal
erkend. |
2. Jan Pietersz |
*1657 |
In 1652
breekt de pest opnieuw uit met 4100 doden in Enkhuizen. In 1666
breekt weer de pest uit met 2900 doden in Enkhuizen. 1672: Eerste verharde straatweg in Noord-Holland van
Enkhuizen door de Streek naar Hoorn. Bron: Frits Versluijs, pg. 235 |
In 1672 vallen
Frankrijk, Engeland en de Bisschop van Münster en Keulen ons land binnen. In 1678
wordt de vrede van Nijmegen getekend. Voorlopig geen oorlog meer. |
3. Pieter Jansz Roosendaal |
*1678 |
De winter die op 15 november 1683 inviel was ongekend fel en duurde bijna drie maanden. Niet
alleen de binnenwateren, maar ook de Zuiderzee en zelfs de gaten tussen de
eilanden Texel, Vlieland en Terschelling waren met dik ijs beslagen.
Honderden paarden en sleden reden over de ijsbaan uit Friesland naar
Enkhuizen, Amsterdam en andere Hollandse plaatsen. H.W. Steenstra, pg. 488 |
De Republiek ‘Nederland’ bestaat in deze tijd uit een
federatie van de zeven provinciën:
Holland, Zeeland, Friesland, Groningen, Utrecht, Gelderland, Overijssel. Vooral de handelaren van de steden het hadden het voor het zeggen. In 1767 huwt
stadhouder Willem V als 19-jarige met een Prinses uit Pruisen. |
4. Jan Pietersz Roosendaal |
*1707 |
In de 18e
eeuw verdwijnt de grote winst uit de VOC opbrengsten. |
1722. Laatste
uitbraak van de pest in Europa. |
5. Wessel Jansz Roosendaal |
*1739 |
In januari 1740 was
de winter buitengewoon fel: men kon met paard en slede van Stavoren naar
Enkhuizen rijden. Op 26 januari kwamen in Enkhuizen wel 160 sleden aan van
Stavoren en andere Friese plaatsen en werd de zee die men met tenten beslagen
had, op die dag wel door ca. 3500 mensen bezocht. H.W. Steenstra, pg. 499 |
In 1780
breekt een oorlog met Engeland uit.
Verlies van schepen. In 1781 haalt onze vloot een volkomen overwinning bij de
zeeslag op de Doggersbank. |
6. Jan Wesselsz Roosendaal |
*1790 |
1800, een dure tijd: Hoge kosten drukken op de gewone
man; een roggebrood van 12 pond kost bijna een gulden. |
Uit de chaos na de Napoleontische tijd
ontstaat het 'Koninkrijk der Nederlanden', waarin de noordelijke en
zuidelijke Nederlanden voor korte tijd verenigd zijn. |
7. Martinus Jansz Roosendaal |
*1824 |
Enkhuizen is in de 19e
eeuw één van de dode stadjes aan de Zuiderzee, levend van wat handel in
agrarische producten en de opbrengst van het puin van de vele gesloopte
huizen. Poorterboek Enkhuizen In bijgaand Poorterboek zijn de namen en andere
gegevens vermeld van degenen die tussen 1731 en 1818 te Enkhuizen de
poorterseed hebben afgelegd en zich als poorter in Enkhuizen vestigden. Lees verder… |
Armoede,
eenzijdige voeding, ongezonde lucht, slechte hygiëne en lichamelijke
verwaarlozing plus een schrijnend gebrek aan kennis van de geneeskunde en de
effecten van geneesmiddelen hadden tot gevolg dat in de 19de eeuw cholera,
pokken, difterie, influenza, tuberculose, kinkhoest, stuipen, mazelen en
tyfus elk jaar slachtoffers eisten, vooral in de dichtbevolkte steden. |
8. Dirk Roosendaal |
*1853 |
Ca. 1850 bereikt
Enkhuizen haar economische dieptepunt. Huizen verpauperen; belastingen worden
niet meer betaald. Men kan via de overheid zelfs een vrijstaande woning
krijgen mits men garant stond voor de jaarlijkse belastingen. Een
winstgevende handel in puin van gesloopte gebouwen. Het inwoneraantal daalde naar
ca. 5000. In 1851
resteren nog slechts 10 vissersschepen in Enkhuizen. Bron: Frits Versluijs, pg. 235 |
Kindersterfte: De sterfte onder
kinderen was groot in de 19e eeuw. Belangrijkste
oorzaken waren vervuilde lucht, verwaarlozing, onjuiste voeding en
‘engeltjesmakerij’: het opzettelijk laten sterven van zuigelingen om de
kleine verzekeringssom te innen. |
9. Bernardus Roosendaal |
*1881 |
1885. Aanleg van de spoorweg waarvoor de Pietershaven is
gedempt. De benodigde grond hiervoor is o.a. afkomstig uit de Visput. In 1886 wordt
de veerdienst Enkhuizen – Stavoren geopend. Bron: Frits Versluijs, pg. 236 |
Hoewel de Eerste Wereldoorlog aan het
neutrale Nederland voorbij gaat, worden veel goederen schaars en wordt er
zelfs honger geleden. |
10. Kinderen van Bernardus Roosendaal en Maartje
Keesman |
* ca. 1910 |
De vestiging van enkele zaadteelt-bedrijven in 1900 vanuit Andijk (Sluis en
Groot) geeft een economische
verbetering. Deze is verbetering is mede te danken aan de
vervoersmogelijkheden die de nieuw aangelegde spoorweg biedt. Bron: Frits Versluijs, pg. 236 |
Nederland onderging evenals andere landen
de invloed van de mondiale recessie na de Beurscrash van 1929. Minister
president Hendrikus Colijn voerde de politiek van de harde gulden. |
11. Kleinkinderen van Bernardus Roosendaal en Maartje
Keesman |
*ca. 1940 |
|
Het Nederlandse leger staat machteloos
tegenover de Duitse troepen wanneer deze op 10 mei 1940 ons land binnenvallen. Na 1945:
jaren van hard werken, sober leven en wederopbouw. Marshallhulp. |
12. Achterkleinkinderen van Bernardus Roosendaal en
Maartje Keesman |
*ca. 1970 |
|
Postmoderne samenleving: fragmatisme en verregaande
emancipatie. |
Bronnen:
Frits Versluijs, Struinen in
Enkhuizen, Enkhuizen 2007.
H.W. Steenstra, Geschiedenis van Friesland, Leeuwarden,
1845.